Haarlemmerhout

Een deel van de Haarlemmerhout behoort tot de wijk Zuiderhout & Vredenhof, namelijk het zuidelijke deel van de Kleine Hout tot aan het Hertenkamplaantje, dus inclusief het Hildebrandmonument, de Hertenkamp, de Kinderboerderij en restaurant Nurks.

De Haarlemmerhout is een Rijksmonument en onderdeel van het beschermd stadsgezicht Binnenstad. De Hout, Nederlands oudste stadsbos heeft een hoge cultuurhistorische waarde. De verkeersdruk en de nog steeds verslechterende toestand van de natuur (bijvoorbeeld schade aan de bomen, verdichting van de grond door overmatig vaak en zwaar gebruik (Bevrijdingspop, Houtfestival etc) vergen voortdurend aandacht.
De wijkraad participeert in de Adviescommissie Haarlemmerhout, samen met andere omringende wijkraden en onder meer de Vereniging van Vrienden van de Haarlemmerhout.

 

Kijk bij de documenten voor verslagen van bijeenkomsten en voor nota’s en rapporten.

Wethouder Rob van Doorn heeft de adviescommissie Haarlemmerhout geïnstalleerd. De commissie brengt de gemeente  advies uit over de inrichting, het gebruik en het beheer van de Haarlemmerhout. De commissie is samengesteld uit vertegenwoordigers van de wijkraden Welgelegen, Zuiderhout & Vredenhof, Bosch en Vaart en vertegenwoordigers van de Vereniging Vrienden van de Hout, Historische vereniging Haerlem, Stichting Houten Haarlemmer en Groene groepen (waaronder IVN, Vogelwerkgroep en KNNV). De beheerder en de beleidsmedewerker van de Haarlemmerhout nemen deel aan de vergaderingen.

De vergaderingen zijn openbaar en de datum en plaats van de vergaderingen worden vermeld op de website van de gemeente: http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/a-b-c-d-e-f-g-h/groen-in-haarlem/haarlemmerhout/.

Lex Rietveld (wijkraad Bosch en Vaart) is door de leden van de adviescommissie Haarlemmerhout verkozen tot voorzitter. Annemarie van Leeuwen (Historische Vereniging Haerlem) is plaatsvervangend voorzitter. Het secretariaat berust bij de Gemeente.”

Voor onze wijkraad is Jaap van Zetten geïnstalleerd. De wijkraad ondervindt grote steun van Titi des Bouvrie die op het vinkentouw zit ten aanzien van al het Haarlemse groen en in het bijzonder van de Haarlemmerhout en de wijk.

De Haarlemmerhout functioneert al eeuwen als openbaar stedelijk
recreatiegebied. Het stadsbos is het gecultiveerde restant van het loofbos dat
zich voor de jaartelling op de oude duinen bevond. Vanaf eind zestiende eeuw
tot de achttiende eeuw is het stadsbos in een aantal fases herplant. Rondom de
Hout komen vanaf de zeventiende eeuw buitenplaatsen tot ontwikkeling. In 1651
wordt aan de Kleine Houtweg een hofje gebouwd. Aan de noordrand van de
Hout is, tussen 1786 en 1789, het Paviljoen Welgelegen, het huidige
Provinciehuis, gebouwd voor de Amsterdamse bankier Henry Hope.
In het oostelijk gedeelte van de Hout is sinds 1827 een hertenkamp aanwezig
die gedeeltelijk gelegen is in de zicht-as vanuit het Provinciehuis op het zuidelijk
gelegen Hildebrand monument. Het Hildebrand monument is een ontwerp van
Bronner naar het boek van Hildebrand, de Camera Obscura.
Op het zogenaamde ‘vlooienveld’ heeft de voormalige Haarlemse stadsarchitect
Röling een muziekkoepel ontworpen waar regelmatig muziekuitvoeringen
gegeven worden. In het westelijk gedeelte van de Hout staat de Lourens
Janszoon Coster tombe ter herinnering aan het feit dat Lourensz Coster
omstreeks het jaar 1440, op deze plek de boekdrukkunst uitvond.
De huidige ruimtelijke opbouw van de Haarlemmerhout vindt de basis in de rond
1830 gerealiseerde reconstructie van het toenmalige bos, naar ontwerp van
J.D. Zocher. Het stadsbos, dat een van de weinige in ons land is, is ontworpen
in een Engelse landschapsstijl. Ondanks dat het tweemaal gekapt is, is het toch
telkens weer aangeplant. Belangrijke wijzigingen in de ruimtelijke structuur van
de Hout zijn ten behoeve van het verkeer. Door de verzwaring van de
infrastructuur werd de Fonteinlaan in het verlengde van de Dreef aangelegd
waardoor de tweedeling van de Hout een feit werd. De realisering van
grootschalige complexen en de Fonteinlaan werken schaalverkleinend op de
Hout. De aanleg van de Fonteinlaan heeft de ruimtelijke samenhang van de
Hout verzwakt. Vanaf 1960 is men begonnen met de verjonging van de Hout wat
onder andere tot gevolg heeft een volledige herbeplanting langs de
Spanjaardslaan. Sinds 1969 is de Haarlemmerhout een beschermd Monument.

Gebruik
De Haarlemmerhout heeft lang dienst gedaan als jachtterrein. Daarbuiten lagen
in het oosten en zuiden landbouwgronden. Toen Haarlem zich ontwikkelde tot
een belangrijke en relatief grote stad, in de periode van de 12de-17de eeuw,
werd deze grond steeds belangrijker voor de voedselverzorging van de stad. Op
de zandgrond van de strandwal vond akkerbouw plaats en in de randzones werd
de grond ook als weide gebruikt.

Herinrichting van de Hout
Naarmate de Hout steeds meer een wandelgebied werd, paste men de
inrichting daarop aan volgens de geldende inzichten. In de 17de eeuw werden de
paden rechtgetrokken en tot bomenlanen omgevormd. Aan de zuidzijde werden
in de 18de eeuw delen nieuw beplant, met ronde open plekken en enkele
kronkelpaden. Aan het einde van de 18de eeuw is een lange zichtas gecreëerd
voor het landhuis Paviljoen Welgelegen, dat net ten noorden van de
Paviljoenslaan werd gebouwd. Rond 1830 vond een ingrijpende herinrichting
plaats in de destijds geliefde Engelse landschapsstijl. Hierbij werden rechte
lanen vervangen door kronkelende paden en legde men onregelmatige open
plekken aan. Ook werd een Hertenkamp ingericht, omgeven door een
slingerende singel. De ontwerper was de bekende Haarlemse
(landschaps)architect J.D. Zocher jr. Deze inrichting werd licht herzien door
landschapsarchitect L.A. Springer in 1902. Sindsdien is het park beduidend
dichter begroeid geraakt.

De Fonteinlaan, die dwars door de Hout loopt, is in de eerste helft van de 20ste
eeuw rechtgetrokken en in de jaren ’60 verbreed tot een vierbaansweg. In 1962
werd het Hildebrand-monument geplaatst in de zichtas van Welgelegen. Dit
monument bestaat uit een fontein en een standbeeld, en staat juist hier omdat
de verhalen van Hildebrand (Nicolaas Beets) ten dele in de Haarlemmerhout
spelen.